Op weg naar een COVID-19 geneesmiddel
Op weg naar een COVID-19 geneesmiddel
Lama-antilichamen tegen COVID-19?
De COVID-19 uitbraak in januari 2020 is meteen ook de start van een intensieve zoektocht naar antilichamen tegen het virus. Ook prof. Xavier Saelens, prof. Nico Callewaert, en hun teams van het VIB-UGent Centrum voor Medische Biotechnologie gooien hun kennis, jarenlange expertise in de ontwikkeling van virusremmers, én een klein antilichaam in de strijd.
In 2016 hadden de onderzoekers al een klein antilichaam van lama’s geïsoleerd en gekarakteriseerd dat gericht was tegen SARS-CoV-1, het virus verantwoordelijk voor de SARS-epidemie in 2003, en MERS-CoV, dat sinds 2012 geregeld opduikt. Ze beslissen om alles op alles te zetten om de efficiëntie van hun antilichaam tegen het nieuwe coronavirus SARS-CoV-2 te onderzoeken.
De pandemie brengt in snel tempo belangrijke spelers samen, elk met een specifieke bijdrage in de ontwikkeling van het geneesmiddel. Zo krijgt het project onmiddellijk financiële steun van Vlaams minister van Wetenschap en Innovatie Hilde Crevits om de eerste ontwikkelingsstappen te financieren.
Dit filmpje toont de beschermende werking van de COVID-19 antilichamen.
Samen met internationale teams tonen de VIB-UGent onderzoekers in februari 2020 al aan dat het lama-antilichaam bindt aan een deel van het krooneiwit dat het coronavirus gebruikt om menselijke cellen binnen te dringen. Hun onderzoek verschijnt in het vakblad Cell.
In maart 2020 tonen de onderzoekers aan dat het lama-antilichaam een laboratoriumvariant van het virus onschadelijk kan maken. Dit resultaat uit een samenwerking met Amerikaanse en KU Leuven teams, is een grote stap voorwaarts in de ontwikkeling van een potentieel geneesmiddel tegen COVID-19.
Lama Winter: held in de strijd tegen COVID-19
Het onderzoek wordt wereldwijd opgepikt. De persaandacht bombardeert lama Winter, wiens antilichamen werden gebruikt in het onderzoek, tot internationale beroemdheid. Ze haalt zelfs CNN.
Later op het jaar krijgt lama Winter een nieuwe thuis bij LABIOMISTA van Koen Vanmechelen.
Van lama tot patiënt: het verhaal van ExeVir Bio
De werking testen bij patiënten is de volgende stap. Hiervoor richt VIB in juli 2020 het bedrijf ExeVir Bio op, dat 23 miljoen euro ophaalt om het geneesmiddel te testen op veiligheid en doeltreffendheid in COVID-19 patiënten. UCB staat in voor de productie van het geneesmiddel. Krachten worden gebundeld om het geneesmiddel in de loop van 2021 beschikbaar te maken.
In november 2020 sterkt ExeVir Bio zijn bestuur aan door de benoeming van Michel Kazatchkine en Stef Heylen, ervaren rotten op gebied van infectieziekten en farmaceutische ontwikkeling.
Een volgende mijlpaal in maart 2021. ExeVir haalt nog eens 19 miljoen euro binnen en verwerft zo financiële slagkracht om klinische proeven met de COVID-19 antilichamen op te starten.
Onderzoek staat niet stil
De VIB-onderzoekers krijgen in september 2020 internationale erkenning voor hun baanbrekende werk. Met de MolecularCloud Distinguished Research Award 2020 ontvangen zij een prijs die wordt toegekend aan onderzoeksprestaties met een aanzienlijke invloed op de studie van COVID-19 en het SARS-CoV-2 virus.
Begin 2021 duiken de besmettelijkere ‘Britse’ en ‘Zuid-Afrikaanse’ varianten van het virus op. De vaccinatiecampagnes komen op dat moment moeizaam op gang en studies worden opgestart om de werking van de vaccins als bescherming tegen deze varianten te onderzoeken.
Ook in Gent starten de VIB-onderzoekers tests op naar de effectiviteit van 'hun’ COVID-19 antilichamen tegen de nieuwe varianten. Met succes. De antilichamen beschermen proefdieren tegen infectie door het coronavirus. Ze binden met de kroon-eiwitten, de stekeltjes, van het virus. Ze publiceren dit nieuws in een preprint publicatie.
Nieuwe hoop dankzij lama-antilichamen
Antilichamen ontwikkeld door andere bedrijven lijken minder werkzaam te zijn tegen de nieuwe coronavarianten. Dit maakt het antilichaam van VIB een van de meest toekomstbestendige antilichaamtherapieën tegen COVID-19 die momenteel in ontwikkeling zijn.
De VIB spin-off ExeVir Bio staat klaar om deze behandeling weldra te testen bij patiënten in het ziekenhuis.
Jérôme Van Biervliet, algemeen directeur van VIB: “Dit werk naar een COVID-19-medicijn kan worden beschouwd als een blauwdruk voor de ontwikkeling van antistoffen voor volgende pandemieën. De vooruitgang die deze VIB-teams maakten in slechts 12 maanden is ongelooflijk. De activiteiten van het afgelopen jaar kunnen dienen als referentiepunten om een gemeenschappelijke visie te creëren van wat nodig is bij een toekomstige pandemische respons."
In juli 2021 kondigt ExeVir aan dat hun COVID-19 kandidaat-geneesmiddel ook effectief is tegen de snel oprukkende gamma- en deltavarianten van het coronavirus.
Klinische studies gestart
ExeVir start in augustus 2021 de fase I klinische proeven. Deze studie test het veiligheidsprofiel en de farmacokinetiek van de intraveneus toegediende antistof bij gezonde proefpersonen. De studie zal drie opeenvolgende toenemende dosissen testen, met maximaal drie groepen van tien volwassen proefpersonen. Een maand later kondigt de VIB spin-off aan dat de antistof nu ook getest wordt bij gehospitaliseerde COVID-19 patiënten in een fase 1b/2 klinische studie wereldwijd. Deze studie is opgezet om patiënten bij ziekenhuisopname snel te behandelen, om zo de infectie in te perken, een sneller herstel mogelijk te maken en een ernstiger ziekteverloop te vermijden.